شب قدر
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، بسم‌الله الرحمن الرحیم.
الحمدلله رب العالمین و الصلوه و السلام علی جمیع الانبیاء و المرسلین، سیما عبده و رسوله النبی الامین، مولانا احمد و نبینا ابوالقاسم محمد; و علی آله و اصحابه و علی‌الائمه الطاهرین، و السلام علینا و علی عباد الله الصالحین.
بسم الله الرحمن الرحیم. انا انزلناه فی لیله القدر. و ما ادریک ما لیله القدر. لیله القدر خیر من الف شهر، تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر، سلام هی حتی مطلع الفجر.
خوشوقتم که در این شب مقدس از ماه مبارک رمضان با خواهران و برادران مسلمان برای عبادت و بندگی خدا گرد هم جمع آمده‌ایم. فرصتی است که بتوانیم یکی از مسایل اسلامی را در حدود گنجایش یک جلسه بررسی کنیم. امیدوارم همیشه محافل مذهبی و دینی و معنوی ما از نظر کمیت و کیفیت رو به رشد باشد. امیدوارم خدا به من و به شما و به همه توفیقی بدهد که بتوانیم از فرصتها بهتر و بیشتر، با نیتی خالص، و با طرح و برنامه‌ای مورد رضا و قبول خدا، استفاده کنیم.
در دعوتی که خدمت آقایان و خانمها فرستاده شد وعده داده شده بود که درباره مسأله قدر و احیاء و دعا و نیز درباره سالهای آخر زندگی حضرت علی(ع)، در شب بیست و یکم، و پس از آن در شبی دیگر درباره بهره‌های مسلمانان از ماه مبارک رمضان صحبت بشود .بر حسب همان، قرار گفتگوی امشب ما درباره شب قدر، احیاء، دعا و شناختن بهتر این کلمات و معنی آنهاست. اما شب قدر.
در قرآن کریم در این سوره معروف که «سوره القدر» نام دارد، تعبیر شب قدر و لیله القدر آمده است.
به ادامه مطلب برید.
این سوره را ترجمه میکنم:
ما فرستادیم آن را (یعنی قرآن را) در شب قدر; توچه می‌دانی شب قدر چیست؟ شب قدر از هزار ماه بهتر است. فرشتگان به همراهی روح‌الامین در این شب به فرمان خدا فرو می‌آیند. و امشب شب سلامت فرد و جامعه و جسم و جان و زمین و زمان است تا سپیده دم.
هر چه شما از این سوره و این ترجمه‌ای که عرض کردم می‌فهمید، به همان اندازه قرآن درباره شب قدر سخن گفته است. علاوه بر این ملاحظه می‌کنید در این سوره درباره شب قدر این مشخصات ذکر شده است:
1ـ شب قدر شبی است که قرآن در او نازل شده: ما قرآن را در شب قدر فرستادیم.
2ـ شب قدر شبی است که از هزار شب بهتر است.
3ـ در این شب فرشتگان به همراه روح (در آیاتی دیگر روح‌الامین هم آمده) و به فرمان خدا (به هر فرمان خدا) فرو می‌آیند.
4ـ شبی است که تا سپیده دم، شب سلام، شب سلم و شب سلامت است.
این آن چیزی است که از سوره قدر درباره شب قدر می‌فهمیم.
یکی از مشکلات فن مطالعات اسلامی این است که معمولا یک مطالعه کننده بیاید و فقط یک آیه یا دو آیه، یا یک حدیث یا دو حدیث، را درباره یک مطلب ببیند و از آیات و روایات و مطالب دیگری که درباره همان موضوع آمده غفلت کند، یا حوصله تحقیق و تتبعش کم باشد، آن وقت اظهارنظری کند که این غالباً خام است. یکی از مشکلات فن اسلام‌شناس‌همین نداشتن تتبع تام، تفحص کامل و حوصله فراوان در بررسی دلایل و ماخذ یک مطلب و یک موضوع در اسلام است. متأسفانه نه تنها آنها که در خارج از سمت روحانیت و علمای اسلامی هستند، بلکه آنها هم که در زمره علمای اسلامی هستند خیلی‌ها به این کم حوصلگی گرفتارند. باز متأسفانه خیلی از این آقایانی هم که به نام شرق‌شناس و خاورشناس یا اسلام‌شناس در این قرنهای اخیر درباره اسلام مطالعاتی‌کرده‌اند و مطالبی نوشته‌اند، به این مشکل گرفتارند. به هر حال، درباره شب قدر در قرآن کریم مطلب به همین سوره ختم نمی‌شود. در سوره دخان چند آیه دیگر داریم که خواه و ناخواه به شب قدر مربوط میشود. در سوره دخان چنین آمده: «بسم‌الله الرحمن الرحیم. حم. و الکتاب المبین. انا انزلناه فی لیله مبارکه انا کنا منذرین. فیها یفرق کل امر حکیم. امراً من عندنا انا کنا مرسلین.» در این آیات کلمه قدر نیامده است، ولی این آیات می‌گوید: «ما قرآن را در شب مبارک و پر برکتی فرستادیم; شبی که در آن شب هر امر محکمی به صورت قاطع معین می‌شد; شبی که در آن شب به فرمان ما حکم قاطع هر مطلبی روشن می‌شد، و در این شب ما می‌فرستادیم فرستادگان (رسول و پیامبر) را. «ملاحظه می‌کنید که این آیات درست با آیاتی که در سوره قدر است مربوط به یک موضوع است. البته در اینجا کلمه قدر نیست. در سوره قدر می‌گفت ما قرآن را درشب قدر فرستادیم، اینجا می‌گوید ما قرآن را در شبی مبارک فرستادیم. این شب مبارک همان شب قدر است. در آنجا می‌گفت در این شب فرشتگان به همراه روح الامین با هر فرمان و از روی هر فرمان می‌آمدند، و در اینجا می‌گوید در این شب هر امری به صورت محکم مشخص میشود و به صورت قاطع معین می‌گردد. در سوره نحل آیه‌ای هست که مخصوص شب‌قدر نیست، ولی مربوط به مطلب کلی شب قدر است:
«ینزل الملائکه بالروح من امره علی من یشاء من عباده‌ان انذروا انه لا اله الا انا فاتقون.» »خدا کسی است که فرشتگان را به همراه روح الامین می‌فرستد، بر هر یک از بندگانش که بخواهد; و به آنها مأموریت می‌دهد که بروید پیام یکتاپرستی را به مردم برسانید و به آنها اعلام کنید که جز خدای آفریدگارجهان خدایی نیست، پس جانب خدای یکتا را نگه دارید.«در اینجا هم صحبت از فرستادن فرشتگان به همراه روح الامین و فرستادن رسولان و پیامبران به سوی مردم است. این کلی مطلب شب قدر است. این است آنچه در قرآن کریم درباره موضوع و مطلب شب قدر آمده است. حالا ما از این چه می‌فهمیم؟ آیا از این آیات قرآن اینطور فهمیده میشود که شب قدر شبی است که مقدرات اشخاص و مردم معین میشود؟ شب قدر است یعنی شب تقدیر است؟ آن هم‌تقدیرات مردم و سرنوشت مردم؟ آن هم برای چه مدتی: یک سال، کمتر، بیشتر؟ این یک احتمال در معنی کلمه قدر. احتمال دیگر در معنی کلمه قدر این است که شب قدر است یعنی‌حسابها روشن میشود، اما نه سرنوشت افراد و مردم; بلکه حکم قاطع هر مطلبی روشن میشود. چون در شب قدر قرآن کریم نازل شد و پیغمبر اسلام به پیغمبری مبعوث شد و خدا احکام حلال و حرام و بد و خوب را در قرآن کریم به صورتی قاطع و ابدی فرستاد و فرشتگان به همراه روح الامین حامل پیام الهی بعثت و حامل کتاب الهی قرآن برای پیغمبر بودند. بنابراین شب قدر است یعنی شبی است که اندازه و قدر هر مطلبی به صورتی قاطع روشن شده است. در این معنا دیگر بحثی از سرنوشت اشخاص، چه یک شب و چه یک سال و چه یک عمر، در میان نیست. معنی سوم اینکه اصلا کلمه قدر به معنای ارزش و منزلت باشد، نه به معنای ارزیابی. یعنی ما قرآن را فرستادیم در شبی ارزنده; شبی که باید قدردانی شود; شبی که از هزار ماه بهتر است. دلیل بهتر بودن این شب از هزار ماه و دلیل قدر و منزلتش نیز این است که شب بعثت پیغمبر اکرم است.
از قرآن کریم و آیات قرآن کریم نمی‌توانیم بفهمیم که آیاحتماً معنی اول مراد است یا دو معنی دیگر. ولی آنچه مسلم است این است که از آیات قرآن کریم این مقدار استفاده میشود که شب قدر شب بعثت پیغمبر و شب فرستادن قرآن کریم و شب مبارکی است. شب پر برکتی است. شبی است که تاسپیده دم و تا صبح‌گاه، شب سلام برای بشریت و انسانیت است. شبی است که فرشتگان به همراهی روح الامین بر پیغمبر آمده‌اند و هر مطلبی که باید و شاید بر پیغمبر خوانده‌اند. اینها از قرآن به طور مسلم استفاده میشود; اما درباره بیش از این، به حساب قرآن نه می‌توانیم بگوییم بله، و نه می‌توانیم بگوییم نه. این شب قدر از نظر قرآن کریم، اما از نظر روایات.
ادامه دارد..........
